فاصله زمانی طبیعی حرکات روده در افراد مختلف متفاوت است اما براساس معیارهای بهداشت جهانی به‌طور معمول روده هر فرد باید روزی یک تا ۳ بار در روز یا یک روز درمیان، تخلیه شود. چنانچه این عمل با خشکی و به سختی انجام شود به آن یبوست می‌گویند. البته ناگفته نماند که اگر به مدت 3 روز یا بیشتر اجابت مزاج نداشته باشید، مدت طولانی به حساب می آید. زیرا پس از سه روز، مدفوع به شدت سفت می‌شود و عبور آن از روده رفته رفته سخت‌تر می‌شود.
اما اگر مدفوع شما با وجود نرم بودن دفع نشود و شما احساس عدم تخلیه داشته باشید هم دچار یبوست هستید، اما به آن "یبوست عملکردی" هستید.
برطبق معیار روم 3 اگر سه ماه پشت سر هم درگیر این مشکل هستید و از مشکلتان 6 ماه می گذرد و حداقل 2 علامت از چند علامت زیر را دارید باید با یک متخصص کولورکتال مشورت کرده و دلیل اختلال در دفع بررسی تخصصی شود.
این علائم شامل:
1:
*حرکات روده ای کمتر از سه بار در هفته
*زور زدن در بیش از 25 درصد موارد دفع
*مدفوع سفت) lumpy ناصاف) در بیش از 25 درصد موارد دفع
*احساس انسدادی آنورکتال یا بسته بودن در بیش از 25 درصد موارد دفع
*احساس دفع ناکامل در بیش از 25 درصد موارد دفع
*دستکاری با دست یا آب جهت خروج مدفوع در بیش از 25 درصد موارد دفع
2. نبود مدفوع شل بدون مصرف لاکستیو(شل کننده)
3. نداشتن معیارهای کافی جهت تشخیص سندرم روده تحریک پذیر با علائم غالب یبوست(IBS-C)
دلایل عمومی یبوست:
- تغییر در غذا یا فعالیت
- عدم استفاده از مقدار کافی آب یا فیبر در رژیم غذایی
- مصرف مقادیر زیادی از محصولات لبنی
- تحرک کم
- مقاومت در برابر احساس دفع مدفوع( به تاخیر انداختن زمان دفع روزانه)
- استرس
- استفاده بیش از حد مسهل ها و برخی ملین ها
- مصرف برخی داروها، به ویژه داروهای ضد درد مانند مواد مخدر، داروهای ضد افسردگی و قرص آهن
- داروهای ضد اسید که کلسیم یا آلومینیوم دارند.
- اختلالات اشتها
- سندروم روده تحریک پذیر
- بارداری
- مشکل در اعصاب یا عضلات دستگاه گوارش
- سرطان روده
- بیماری های عصبی مانند پارکینسون یا ام اس
- کم کاری تیروئید یا دیابت
- ژنتیک
دلایل ایجاد "یبوست عملکردی" چیست؟( مدفوع با وجود نرمی هم به سختی خارج می شود)
نکته: ممکن است برخی موارد شبیه به دلایل "یبوست" باشد.
- بارداری و زایمان
- جراحی ها بخصوص جراحی های لگن
- بیماری های زمینه ای مثل کم کاری تیروئید یا دیابت
- انسداد و فشار بیش از حد و طولانی مدت
- اختلالات آنورکتال( آسیب به عضلات و اعصاب و یا افتادگی های روده)
- استرس و اضطراب روانشناختی
- سوء استفاده فیزیکی (32٪ در زنان) و سوء استفاده جنسی (22٪ در مردان و زنان)
نکته: در 40٪ از بیماران هیچ علت مشخصی برای اختلال دفع دیس سینرژیک( یبوست عملکردی) وجود ندارد.
آیا یبوست در مراحل اولیه نیاز به مراجعه به پزشک متخصص گوارش یا کولورکتال دارد؟
اگر دچار یبوست ناگهانی با درد شکم یا گرفتگی ماهیچه شده‌اید و به هیچ وجه قادر به مدفوع کردن یا دفع گاز نیستید، لازم است که فوراً با پزشک خود تماس بگیرید.
و همچنین در صورت مواجهه با هر یک از موارد زیر بهتر است با پزشک خود مشورت کنید:
یبوست مشکلی جدید و بدون دلایلی که توضیح دادیم، برای شما است و اصلاح در شیوه زندگی به شما کمکی نکرده است.
- هنگام دفع مدفوع دچار خونریزی می‌شوید.
- با اینکه سعی در کاهش وزن ندارید، در حال کم کردن وزن باسرعت هستید.
- هنگام حرکات روده و اجابت مزاج درد شدید دارید.
- یبوست شما بیش از 1 هفته به طول انجامیده است.
- اندازه، شکل و قوام مدفوعتان به طرز چشمگیری تغییر کرده است.
*پزشک گوارش یا متخصص کولورکتال برای یافتن علت یبوست شما چه آزمایشاتی توصیه میکند؟
- آزمایش خون برای چک کردن سطح هورمون ها یا دیابت
- آزمایش هایی که عضلات مقعد را بررسی می کنند: مثل مانومتری
- آزمایش هایی که نشان می دهند مواد دفعی چگونه در روده یا بیرون از آن حرکت می کنند.
- کولونوسکوپی برای یافتن انسداد در روده و بررسی سلامت روده.
